Pierwsza konsultacja ortodontyczna powinna odbyć się niezwłocznie po sugestii lekarza prowadzącego lub w przypadku wystąpienia niepokojących objawów. Jeśli nie ma specjalnych wskazań, taka wizyta powinna odbyć się, gdy dziecko ma około 9 lat (przyjmuje się, że dla dziewczynki najlepszy czas to 9-11 rok życia, a dla chłopca 10-13 rok życia) i powinna być poprzedzona wykonaniem zdjęcia pantomograficznego (tzn. zdjęcie panoramiczne szczęki i żuchwy).

Tak młody wiek sugerowany jest ze względu na czas wymiany uzębienia mlecznego na stałe i przede wszystkim pozycją górnych kłów stałych w kości. Wizyta u ortodonty jest konieczna, ponieważ górne stałe kły są zębami, które najczęściej ulegają zatrzymaniu w kości, a to skutkuje dużymi problemami w przyszłości. Ich ocena pozwala na podjęcie niezbędnych kroków przez lekarza stwierdzającego nieprawidłowości w ukształtowaniu szczęki.

Ortodonta może zaplanować i wyznaczyć zabiegi na przyszłość w celu wyrównania proporcji szczęk (pobudzanie ich wzrostu należy przeprowadzać u dzieci od 11 do 12 roku życia). Wyrównywanie zębów i ich prostowanie można wykonać dopiero, gdy dziecko będzie miało już zęby stałe, to jest w wieku 12-14 lat.

Aparat ortodontyczny stały jest to konstrukcja, którą mocuje się do zębów, której zadaniem jest wywieranie stałej i określonej siły, przez co działa on przez cały okres noszenia. Siły są bardzo precyzyjnie dobrane, a to oznacza, że mamy możliwość dokładnego i precyzyjnego przestawienia zębów. Aparatem stałym możemy przesuwać korzenie zębów, a nie tylko ich korony, co ma znaczenie w zachowaniu trwałości efektów leczniczych.

Wskazaniem do leczenia aparatem ortodontycznym stałym są wszelkie wady zgryzu. Należy leczenie rozpocząć niezwłocznie po tym, jak zauważy się u siebie niepokojące zmiany, jak na przykład:

– u osób dorosłych zgrzytanie i ścieranie się zębów, odsłanianie się szyjek zębów, powiększające się strzeliny międzyzębowe;

– u dzieci asymetria w rysach twarzy, wada wymowy, przedwczesna utrata zębów mlecznych, stale otwarta buzia i oddychanie ustami.

Nieleczona wada zgryzu jest nie tylko nieestetyczna i może spowodować niewyraźne wysławianie się, ale również może przynieść konsekwencje zdrowotne, jak choroby przyzębia, próchnicę, kruszenie zębów, choroby stawów skroniowo-żuchwowych, a nawet migreny. W konsekwencji wada zgryzu może też być przyczyną powikłań układu pokarmowego i nerwowego.

Tak, można leczyć zęby w trakcie noszenia aparatu, ale często jest to utrudnione. Najważniejsze jest wyleczyć zęby przed założeniem aparatu oraz zadbać o prawidłową higienę podczas noszenia aparatu i nie zapominać o systematycznym usuwaniu kamienia i osadu nazębnegoTak, można leczyć zęby w trakcie noszenia aparatu, ale często jest to utrudnione. Najważniejsze jest wyleczyć zęby przed założeniem aparatu oraz zadbać o prawidłową higienę podczas noszenia aparatu i nie zapominać o systematycznym usuwaniu kamienia i osadu nazębnego

W trakcie noszenia aparatu kamień odkłada się na zębach bardziej intensywnie niż bez aparatu, dlatego też okres noszenia aparatu stałego powinien być okresem wzmożonej higieny stomatologicznej. Kamień należy usunąć raz na 4 miesiące.

Średni czas noszenia aparatu to 2 lata +/- 6 miesięcy. Okres ten jest podany w przybliżeniu, gdyż każdy człowiek jako organizm żywy reaguje na różne procedury lecznicze w swój charakterystyczny sposób. Wszystko, co dotyczy medycyny jest podawane w ten właśnie przybliżony sposób, uwzględniając nasze indywidualne predyspozycje.

Przed założeniem aparatu pacjent musi mieć zrobione 2 zdjęcia rentgenowskie: pantomograficzne i cefalometryczne boczne. Pierwsze jest konieczne, aby ocenić zęby pod kątem ich zdrowia, wyeliminować możliwość wystąpienia stanów zapalnych pochodzenia zębowego, ocenić kości żuchwy i szczęki. Drugie służy analizie cefalometrycznej, która jest konieczna u każdego pacjenta przed założeniem aparatu ortodontycznego. Pomaga ustalić jakość i rodzaj wady zgryzu oraz ocenić ryzyko niepowodzenia leczenia i przeciwdziałać powikłaniom.

Rekomenduje się rozpocząć leczenie aparatem u pacjentów młodocianych. Większość wad najlepiej leczy się w fazie intensywnego wzrostu, tuż przed okresem pokwitania. Istnieją jednak wady z leczeniem których należy poczekać do momentu całkowitego zakończenia wzrostu. Nie istnieje idealny moment do leczenia wszystkich wad. Najważniejsza jest wczesna diagnoza, aby nie przeoczyć idealnego momentu dla danego pacjenta.

Aparaty stałe dzielą się według różnych kryteriów. Jednym z nich jest rodzaj materiału, z którego są zrobione. Zamki ortodontyczne zgodnie z tym kryterium dzielą się na metalowe oraz estetyczne.

Metalowe zrobione są ze stopów metali, kosmetyczne mogą być kompozytowe lub ceramiczne (szafirowe). Zamki szafirowe charakteryzują się przezroczystym kolorem, są prawie niewidoczne na powierzchni zębów. Ich minusem jest nieco mniejsza trwałość w stosunku do zamków metalowych. Dobiera się je indywidualnie do danego pacjenta i jego wady. Jeśli chodzi o działanie, nie różnią się niczym.

Aparatu nie zakłada się już na pierwszej wizycie, gdyż przedtem musi być wykonany szczegółowy plan leczenia, który poprzedza pobranie wycisków pod modele diagnostyczne oraz analiza zdjęć rentgenowskich oraz zewnątrzustnych.

Wizyty odbywają się raz na 4-6 tygodni w zależności od systemu, w jakim się leczy oraz samej fazy leczenia. Na wizycie kontrolnej następuje aktywacja elementów pracujących aparatów oraz kontrola efektywności leczenia.

Leczenie ortodontyczne ogólnie jest uznawane za niebolesne. Zakładanie i zdejmowanie aparatu nie boli. Jednak są okresy w leczeniu aparatem stałym, które nie należą do najprzyjemniejszych. Najczęściej tuż po założeniu aparatu trudny jest pierwszy tydzień. Błona śluzowa policzków i warg oraz język muszą przyzwyczaić się do nowych elementów w jamie ustnej.

Każdorazowa aktywacja aparatu, czyli dodanie nowej siły działającej, powoduje maksymalnie 3-dniowy dyskomfort. Szczególnie wrażliwym pacjentom poleca się przyjąć jednorazowo lek przeciwbólowy z powszechnie dostępnych w aptece. Przejściowo na drażniące elementy aparatu nakleja się specjalny ortodontyczny wosk ochronny.

Samo noszenie aparatu jest całkowicie bezbolesne. W pierwszym okresie mogą wystąpić bóle przy zagryzaniu warg czy ściskaniu zębów, ale później wszelkie niedogodności mijają.

Najczęściej nie zmienia się stylu życia podczas leczenia aparatem. Dzieci i młodzież niekiedy muszą uważać podczas uprawiania niektórych sportów, szczególnie tzw. sportów kontaktowych – zaleca się wówczas stosowanie specjalnych nazębnych ochraniaczy. Zmianie musi ulec dieta.

Zmiana diety w trakcie leczenia aparatami stałymi jest konieczna. Uzasadnia się to koniecznością ochrony stałych elementów aparatu przed uszkodzeniem ze strony twardych pokarmów. Nie zdajemy sobie sprawy, jak duże siły działają w naszej jamie ustnej podczas żucia pokarmów. Druty używane w ortodoncji są elementami, które można łatwo odkształcić i tym samym zmienić kierunek działania!

Twarde pokarmy odgryzane przednimi zębami mogą również powodować ból i dyskomfort.

W związku z powyższym zaleca się dietę raczej papkowatą i unikanie twardych pokarmów lub krojenie ich na małe kawałki i gryzienie tylnymi zębami. Powinno się unikać produktów ciągnących i oklejających zęby, jak gumy do żucia, batony, czekoladki, żelki, toffi, chałwa itd.Należy również ograniczyć cukier w diecie, gdyż nasila on ryzyko wystąpienia próchnicy

Plan leczenia pacjenta wykonuje się na podstawie wnikliwej analizy zdjęć oraz modeli zębów i szczęk pacjenta. Zdarza się, że według tych obliczeń i po wykonaniu analizy cefalometrycznej, ortodonta musiw planie leczenia uwzględnić usuwanie jakichś zębów. Dotyczy to zwłaszcza pacjentów po okresie wzrostu oraz takich, u których jest bardzo mało miejsca w łukach zębowych lub zęby są nieproporcjonalnie duże w stosunku do miejsca w jamie ustnej. Decyzja nie należy do łatwych, ale niekiedy jest konieczna.

Zawsze usuwa się zęby najmniej wartościowe, czyli np. z dużą próchnicą lub po leczeniu kanałowym. Nie dotyczy to zębów przednich.

Higiena w trakcie leczenia aparatem stałym jest szczególnie ważna ze względu na dużą ilość dodatkowych elementów w jamie ustnej, które są doskonałym rezerwuarem dla bakterii – pomaga zapobiegać stanom zapalnym dziąseł czy odwapnieniu szkliwa.

Podczas noszenia aparatu na zęby należy poświęcić więcej czasu na higienę jamy ustnej i stosować niezbędne akcesoria, jak klasyczna szczoteczka do mycia zębów (zaleca się miękką lub średnio twardą), szczoteczka typu butelkowego, pasta z fluorem, nić stomatologiczna do aparatów stałych, płyny do płukania ust (zalecane są bezalkoholowe).

Nie należy obawiać się szczotkowania! Zamki na aparacie są mocno przymocowane i ruchy szczoteczką na pewno nie spowodują ich obluzowania. Co istotne – można również stosować szczoteczkę elektryczną bez żadnych obaw.

Ortodonta wraz z higienistką stomatologiczną zawsze instruują pacjenta ortodontycznego co do sposobu dbania o higienę. Oprócz tego wskazana jest dodatkowa profesjonalna higienizacja w gabinecie mniej więcej raz na 4 miesiące.

Klasyczny aparat ortodontyczny nie powoduje problemów z mówieniem. Niekiedy jednak stosuje się dodatkowe aparaty lub elementy aparatów, które najczęściej znajdują się na podniebieniu lub od strony językowej dolnego łuku zębowego i one mogą powodować przejściowe problemy z artykulacją mowy. Są one jednak przejściowe i występują do momentu przyzwyczajenia się języka do nowej sytuacji – trwa to około 3 dni.

Nie, kobietom w ciąży przeciwwskazane jest zakładanie aparatu ortodontycznego. W trakcie leczenia wymagane są zdjęcia rentgenowskie, które wykonywane są cykliczne, a to już stanowi spore zagrożenie dla rozwijającego się dziecka w ciele matki. Ponadto zmiany hormonalne w organizmie kobiety mogą powodować wystąpienie ciążowego zapaleniadziąseł, co udaremni skuteczną higienę jamy ustnej (dziąsła są wówczas obrzmiałe, podatne na ból, na dodatek mogą krwawić).

Jeśli jednak już masz aparat i jesteś w ciąży, niezwłocznie poinformuj o tym swojego lekarza.

Tak, będąc alergikiem możesz leczyć się ortodontycznie. Ważne jest, aby poinformować ortodontę o alergii. Najczęstsze alergie to alergie na nikiel – lekarz wiedząc o niej, będzie mógł zaproponować zamki bezniklowe lub ceramiczne (szafirowe). Jeśli alergia na nikiel jest stwierdzona na skórze, bardzo rzadko jednak występuje również na błonie śluzowej jamy ustnej

Aparat retencyjny to taki rodzaj aparatu, który po zdjęciu stałego gwarantuje utrzymanie efektów leczenia. Nosi się go w tak zwanej fazie biernej leczenia. Jego czas noszenia jest uzależniony od wady wyjściowej i jest określany w planie leczenia

Alternatywą dla leczenia aparatem stałym jest aparat zdejmowany. Jednakże wskazania do noszenia tego typu aparatu jest ograniczone dla bardzo wąskiej grupy przypadków. Jego największą wadą jest brak możliwości skutecznego i precyzyjnego przesuwania korzeni zębów i brak precyzji w ogóle. Niemożliwe jest również dokładne dobranie siły działania.

Druga możliwością są szyny przezroczyste, takie jak TWIN CAPS czy CLEAR ALIGNER, jednak wskazaniem do tego typu terapii są wady o małym nasileniu.